Renk ve Temel Tanımlamalar

• Renk ve Temel Tanımlamalar

18.yy'dan itibaren kırmızı, sarı ve mavinin temel renkler olduğu bulunmuş renk kavramları bugünkü anlayışa uygun hale gelmeye başlamıştır.

İnsan bireysel dünyasında harmanladığı renkler vasıtasıyla renklere ait bilgi ve kavramlar geliştirir. Günlük yaşantımızda boşluktaki görünmeyen renk ışınlarının içinde renklerin bulunduğu hiçbirimizin aklına gelmez; bunun nedeni nesnelerin renklerini kolayca algılaya bilmemizdir. Lord Rayleigh bulutsuz bir havada gökyüzünün mavi görünmesinin arkasında yatan nedenleri keşfetmiştir. Onun anısına bu durumu ''Rayleigh serpintisi'' denmiştir. Gökkuşağı sayesinde de insanlar ışınların içinde renkleri barındırdığını algılarlar.

Henri Matisse, ''Renk ışığın dışa vurumudur'' diyerek özet bir yanım yapmıştır. Renklerin ışın demetlerinin içinde yer alışıyla ilgili olarak Isaac Newton'da bazı açıklamalar yapmıştır. Buna göre kırılma açılarına göre renkler kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor olarak sıralanır. Bu sıralama dalga boylarının kısalığının ve uzunluğunun bir sonucudur.

Sıcaklık ve renk birbiriyle ilişkili olan iki kavramdır. Sıcak cisimler ışıklarının daha çok kısa dalga boylarında yayarken soğuk cisimler daha uzun boylu dalgalarla ışınım yayarlar. 

Her renkli yüzey, kendi kimliğiyle ilgili rengin karşıtı olan renge ait olmak üzere insanların psikolojik algılarında bir boşluk yaratır. Renk şiddeti güçlü olan iki karşıt renk yan yana gelince tedirgin edici bir ortam oluşur. Ancak bu renkler uyumlu hale getirilirse etkili gücü olumlu yönde artar.

• Renk Çemberi ve Temel Kavramlar

Renk çemberi, sanatın her seviyesinde önem arz eden bir başlangıç noktasıdır. Üç ana renk (Kırmızı, sarı, Mavi) ilkesine göre ana renklerle birlikte 12 renk değer gösterir. Bazı sanatçılar bu 12 renge bağlı olmaksızın renkleri doğaçlama yeğler. Toprak renkleri, karıştırmayı alizarin, ultramarin gibi terimler kullanırlar.

Işığın ışınları direkt ışıktır, oysa boyanın rengi yansıtılmış ışıktır, yani boya renkleriyle ışık renklerinin arasında farklılık vardır. Bu farklılığı Hermann Van Helmont ortaya koymuştur. Işık renklerinde belirleyici üç temel renk; kırmızı, mavi, yeşildir. Bu renklerin duvara yansıtılması sonucunda çakışan yerlerde şaşırtıcı sonuçlar ortaya çıkmıştır.

Renk çemberinin yarısı sıcak, diğer yarısı ise soğuk etki yaratan renklerden oluşur genellemesi yapılabilir. İzlenimei dönem ressamları ışık alan kısımları sıcak renklerle, gölge yerleri ise soğuk renklerle işlemiştir. Bu sanatçılar renkçi anlayışın en önemli örneğidir.

Yakınlık uzaklık bakımından sıcak ve soğuk renkler farklı etkiler yaratır. Sıcak renkli yüzeyler olduğundan daha yakın, soğuk renkli yüzeyler daha uzak etki yaratır.

Perspektif çalışmalarında sıcak ve soğuk renklerin kullanımı önem taşır. Derinliğe giden etkiler soğuk açık tonlarda, yakın etkiler ise sıcak canlı tonlarla işlenir. Hava perspektifi de resimde derinlik anlatımın güçlendirilmesini sağlar.

Boya tüplerinin üzerinde renk isminin yanında bazen hue sözcüğü yer alır.

• Value (Değer)

Value, parlaklık (brightness) olarak bilinir. Değer, bir renkteki açıklı - koyuluk derecesidir.

Sistemde, renklerdeki özelliklerden yatay gidişte sağlanan değişimlere ''saturation'' beyazdan siyaha olan düşey değişimlere ''değer(value)'' denir.

Bu örnek Munsell'den esinlenerek tasarlanmıştır.

• Analog Renkler

Renk çemberinde yan yana gelen renklere analog renkler denir. Sanatçılar arasında ''komşu renkler'' olarak da adlandırılır. Komşu renklerin özellikleri benzer olduğundan bir aya geldiklerinde uyumun sağlanması kolaydır.

• Sıcak - Soğuk Renkler

Sarı, turuncu, kırmızı gibi renkler yarattıkları psikolojik etkiden dolayı sıcak renkler olarak adlandırılır. Renk çemberinde mavi rengi merkeze alan ve mor ve yeşili de içine alan renklere ise soğuk renkler denir.

• Pigment

Bir yüzeye renk katmada kullanılan sıvı, toz yada değişik medyumlarla karışımlar boya maddelerinin renk sağlayan niteliğine ''pigment'' denir. Pigment boya maddesidir. Kırmızı, sarı, ve mavi olmak üzere üç pigment renk vardır. Bunlara hiçbir renkle karışmadığı için birincil renkler olarak adlandırılır. Bu renklerin karışımından üç adet ikincil renkler olan turuncu, yeşil, mor renkleri oluşur. Bu ikinciler birincil renklere karıştırılarak üçüncül renkler elde edilir.

• Saturation (Doyum) 

Renk çemberinde bulunan karşıt renkler bir araya geldiklerinde renk şiddetleri de fazlaysa çok güçlü bir etki yaratabilir. Karşıt renkler, çemberde karşılıklı bulunan renklerdir ve bunlar tamamlayıcı renkler olarak tanımlanabilir.

Karşıt renklerin birleşiminden krom grisi rengi oluşur. Bu karışımın grileşme derecesine saturation (doyum) denir. Renk şiddeti ile saturation doğru orantılıdır.

• Hue

Renk çemberinde yer alan her bir rengin karakteristik özelliğini ortaya koyan kavramdır hue. Renklerin dalga boylarıyla ortaya çıkan özelliğini yansıtır.