Tasarım

A.

Özet

     Metinden anlaşılacağı üzere tasarım sözcüğüne zaman içerisinde değişik ifadeler eklenmiş, bu sözcüğün tanımı oldukça genişletilmiştir. Bu kompleksi tanımına karşın hayatımız birçok alanda tasarım sözcüğü yer almaktadır. Tasarım, zihinde başlayan bir süreçtir, bu zihindeki fikrin somutlaşması ortaya çıkar. Bu fikrin tasarlayan özne zihinsel süreçlerden geçirerek elde ettiği fikri farklı bir zemin üzerine oturtur.

     İnsanın varlıkla kurduğu iletişim tezinin iki yansıması tasarım ve etiktir. İnsanın kurduğu bu iletişim sonucu tasarım kavaramı içerisinde kuramlar ve düşünce sistemleri yer alırken etik sonucu eylemler meydana gelir. Bunların her biri zihinsel süreçler sonunda varlık kazanır, kendiliğinden oluşmazlar.

     Her sanat yapıtı bir tasarımdır ve gerçek varlığın sınırlarını aşar. Bu gerçekliği aşma yeni bir varlık kategorisi meydana getirir ve buna ‘gerçekliğe katılma’ denir.

     Bilim ve tasarım arasında eski çağlardan itibaren süregelen bir ilişki bulunmaktadır. Etrafındaki nesnelerin olaylara isteği ilk başta dinsel nitelikte olmuş ancak zamanla bununla yetinmeyerek aklın devreye girdiği bilime yönelmişlerdir. Bilimin evrim süreci çeşitli aşamalardan geçmiştir. Örneğin Aristoteles ereksel anlayış temelli bir dünya tasarım modeli ortaya koymuş ancak Newton ile bu tasarım modeli yıkılmıştır. Demek ki hiçbir tasarım kalıcı değildir. Ve şartlara ve yaşanan gelişmelere göre tasarım modelleri geçerliliğini yitire bilmektedir.

     Yalnızca fizik dünyasında değil birçok alanda olduğu gibi canlılar alanında da tasarım modelleri ortaya çıkar. Bu noktada Darwin önemli bir isim olmuştur. Darwin’in evrim kuramı tasarım modeline bir örnektir. Bu alanda ortaya çıkan kuramlar da zamanın ihtiyaçlarına göre değişikliğe uğrarlar. Bu değişim için başarılı bir zihinsel süreç süzgeci şarttır.

1.Tasarım kavramı ‘biçim vermek, temsil etmek’ anlamlarının yanı sıra geniş anlamı ile tasarlama, planlama, eskizler yapma, biçimlendirme ve kurgulama gibi anlamalara gelmektedir. Yazarın belirlediği ve tanımladığı farklı tasarım eylemlerine örnek vermek gerekirse, ‘Dünyanı oluşumu, güneşin doğup batması, yer çekimi’ gibi ifadeleri söyleyebiliriz.

2.Sanat yapıtı, işlevselliğe dayanan bir yapıt ve onları yaratanlar; hepsi birer tasarımcıdır ve ortaya koyulan her şeyin adı tasarımdır. Aralarındaki fark düşünce ve tasarımdır. Örnek vermek gerekirse Vincent van Gogh’un Starry Night Tablosu, Fariborz Sahba’nın Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de bulunan Lotus Tapınağı; İki örnekte tasarımdır ve yapan kişiler tasarımcıdır ama tasarım ve işlevsellik farklıdır, biri resim diğeri ise tapınaktır. Son olarak işlevselliğe mimari açıdan bir örnek vermek gerekirse kütüphaneler ve okullar bir tasarımdır yalnız işlevsel olarak farklılık gösterirler.

B.

Ayrıca

Estetik dünyasındaki gerçekliği aşma anlamına gelen “gerçekliğe katılma” kavramı bana kompleks geldi. Bu kavram çerçevesinde “her sanat yapıtı bir tasarım varlığı olduğu kadar, aynı zamanda burada ve şimdi olan bir varlıktır.” cümlesi ne anlama gelmektedir?