Mimari

• Marcus Vitruvius Pollio kimdir? Mimarlık için bu ismin önemi nedir?

Romalı yazar, mimar ve mühendis. Kendinden yaşlı birisi olarak söz eder.  

Mimarlık Hakkında On Kitap (De architectura libri decem) ile bilinir, antik dönem mimarlığı üstüne bilgi veren günümüze kalmış tek kaynaktır.Vitrivius bu eserinde ideal mimarın tarih, felsefe, müzik, tıp, hukuk ve astronomi gibi alanlarda da bilgili olması gerektiğini söyler.

Juilus Caesar döneminde resmi görev almış bir mimardır. 1.Augustus tarafından Roma'nın yeniden düzenlenmesinde, savaş araç gereci tasarlamakla ve su yollarının yapılmasında görevlendirilmiştir. Bilinen tek yapısı Fano'daki bir bazilikadir. Antik dönemden bugüne kalmış mimarlıkla ilgili tek kuramsal yapıt olan kitabında, kişisel deneyimlerinin yanı sıra Eski Yunanlı ünlü mimarların kuramlarından da söz eder. İncelediği konular arasında yapı gereçleri tapınak, tiyatro, özel konut ve villa yapıları, kent tasarımı, estetik, hidrolik, mekanik, saat yapımı, astronomi vb. yer almaktadır.

MÖ 1. yüzyılda yaşamış olan Romalı mimar Vitruvius "De Architectura" adlı kitabında başarılı bir mimarlık için "Utilitas, Firmitas, Venustas" (kullanışlılık, sağlamlık, güzellik) etmenlerinin gerekli olduğunu ileri sürmüştür. Rönesans'ta bu tanım, "Comodita, perpetuita, bellezza" (kullanışlılık, süreklilik- kalıcılık, güzellik) olarak benimsenmiştir.

1581'de bir İngiliz yazarı mimarlığı "yapı bilimi" olarak tanımlarken 19. yüzyılda İngiliz eleştirmen John Ruskin mimarlığın "yapılara uygulanan süslemeden başka bir şey olmadığı" nı ileri sürüyordu. Amatör bir eleştirici olan Sir Henri Watton "The Elements of Architecture" (1624) adlı kitabında mimarlığın üç koşula (kullanılışlılık, sağlamlık, güzellik) yanıt vermesi gerektiğini belirtir. F.L. Wright'a göre de "mimarlık biçim haline gelmiş yaşamdır."

• Leon Battista Alberti kimdir? Mimarlık için bu ismin önemi nedir?

İtalya’da mimari sahada Rönesans hareketlerinin öncülüğünü yapan mimar ve heykelci. Özellikle resimde sadeliğe ve perspektifin kullanımına önem vermiştir.

Floransa’nın varlıklı tüccar-bankacı bir ailesine mensub olan Alberti, ailesinin Floransa dışına sürgün edildiği sırada, 1404 senesinde Cenova’da doğdu. Babasından matematik öğrenimi gördü. Bologna Üniversitesi'nde hukuk öğrenimi gördükten sonra 1428’de kilise hukuku üzerine doktorasını yaptı. Hukukçuluk mesleğini sevmediği için 1432’de hümanistleri destekleyen Roma Papalık Baş mahkemesinde sekreter oldu.İlgisini ve mesaisini tamamen dünyevi konulara yönelterek gösterişli bir hümanist ve teknik yazılar dizisi ortaya çıkardı.

Ailesinin sürgün kararı yürürlükten kalkan Alberti, Floransa, Bologna ve Ferrara’ya gitti. Floransa’da heykelci Donatello ve Mimar Brunelleschi ile kurduğu yakın ilişki neticesinde resimde perspektifi sistemleştirdi. 1436 senesinde Resim Üzerine adlı kitabında ilk defa üç boyutlu bir görüntünün, iki boyutlu bir levhaya veya duvar yüzeyine resmedilmesine dair kuralları açıkladı. Perspektife dayalı Rönesans üslubunun ferah ve geometrik düzenli kusursuz mekanının ortaya çıkmasına sebep oldu. Daha sonraları ressam Piero Della Francesca ve Leonardo da Vinci gibi kimseler onun çalışmasını iyice geliştirdiler. İzdüşümsel perspektifte Alberti’nin ilkeleri temel taşı olarak kaldı.

Alberti, Roma’ya döndükten sonra Papa V. Nicolaus’un mimarlık danışmanı oldu. Mimarlık Üzerine adlı eserini yazdı. Hayatının son yirmi yılında mimari düşüncelerini birçok önemli yapıda uyguladı. Floransa’da Sta. Maria Novella Kilisesi ve Rucellai Saray'ının cephelerinde bu tesir görülür. 1450-1460 seneleri arasında yoğun biçimde mimarlıkla uğraştı. Rönesans İtalya’sının değişik kent ve saraylarını gezdi. Anıt plan ve maketleri de yapan Alberti, Rimini’de cephesi zafer takı biçiminde işlenen Malatesta Tapınağı (S. Francesco Kilisesi), Mantova’da S. Sebastiano ve S. Andrea kiliselerinde de mimari üslubunu ortaya koydu. Leone Battista Alberti, 1472 senesinde Roma’da öldü.

• Her iki isim de, mimariyi belirleyen temel kategorileri nasıl tanımlamışlardır?

Her iki isim de günümüze ışık tutan eserler bırakmıştır. Marcus Vitruvius Pollio’nun Mimarlık Hakkında On Kitap (De architectura libri decem), Leon Battista Alberti’nin Santa Maria Novella bazilikası mimarlık açısından günümüze bıraktıkları en önemli eserlerden… Mimari bir yapı için Marcus Vitruvius Pollio (kullanışlılık, sağlamlık, güzellik) kuramlarını esas alırken, Leon Battista Alberti sanatçıların asıl yeteneğinin altın plaka kullanmadan, sadece sarı ve beyaz renkleri kullanarak altını gösterebilmelerine olduğunu iddia eder. Ayrıca mimaride en önemli formlardan birinin daire olduğundan bahseder ve bu düşüncelerini hayata geçirmeye çalışır ki bu düşüncelerine en şok yaklaşabilen san andrea olmuştur.